Народны каляндар: жнивень варыць, а верасень на стол падае
29 жніўня
Гэты дзень у старыя часы называлі Хлебны, Арэхавы, або Трэці Спас. Пяклі першы каравай з мукі новага ўраджаю. Людзі ўжо паступова рыхтаваліся да зімы, рабілі запасы.
Былі такія прыкметы: калі да гэтага дня жураўлі адляцелі ў вырай, то на Пакровы (14 кастрычніка) будзе мароз; калі шмат арэхаў –добры ўраджай зерня ў наступным годзе.
30 жніўня
Удовіны дапамогі. Неабходна было пайсці на ўдовін двор і спытаць, ці не трэба чым дапамагчы. Не забываліся і на хаты, дзе гаспадара зусім не было. Акрамя таго, гаспадыні ў гэты дзень падкормлівалі глебу і выразалі парасткі маліны.
31 жніўня
Гэты дзень у народзе называлі «конскім святам». На конях не працавалі, а выводзілі на луг, чысцілі, купалі ў рацэ, з далоні кармілі аўсом. Жанчыны пяклі спецыяльныя аладкі – «капыты». У асобных вёсках адзначалі свята пастухоў.
Людзі прыкмецілі: калі дзень спякотны і воблачны, то будзе дождж; птушкі прыціхлі і не спяваюць – будзе непагадзь.
Верасень
Назву першага месяца восені звязваюць з верасам – асноўным асеннім меданосам, які цвіце ў гэты перыяд. У верасні становіцца смачнай рабіна. Раней гэта было асабліва паважанае дрэва. Людзі верылі, што яно выратоўвае чалавека ад хвароб і сурокаў. Вялікім грахом лічылася яе зламаць. Казалі, што той, хто ссячэ гэта дрэва, сам хутка памрэ.
Яшчэ адно найменне верасня – багач. 21 верасня адзначаецца Раство Багародзіцы, яно супадае са старадаўнім земляробчым святам беларусаў пад назвай Багач, што ладзіцца па заканчэнні жніва.
1 верасня
Сяляне стараліся прыбраць бульбу, агародніну і садавіну.
Заўважылі: туман з раніцы – будзе снежная зіма; дзьме паўднёвы вецер – будзе багаты ўраджай аўса.
2 верасня
У гэты дзень ушаноўвалі мужчын. Важна было накрыць багаты стол, прыгатаваць шмат смачных страў, каб гаспадар дома быў заўсёды задаволеным і сытым – тады і працаваць будзе добра ды спрытна.
Па народных прыкметах, калі журавы ляцяць высока і не спяшаюцца, то восень будзе цёплай.
3 верасня
У гэты дзень жанчыны займаліся льном, раскладвалі яго для прасушкі, церабілі і часалі ўжо гатовы, каб атрымаць валокны, з якіх потым спрадзецца нітка.
Калі 3 верасня было ясна, то ведалі, што на працягу яшчэ некалькіх дзён будзе трымацца добрае надвор’е.
4 верасня
Агафон Гуменнік. Лічылі, што «на Агафона лясун з лесу ў поле выходзіць, бегае па сёлах і вёсках, раскідвае снапы па гумнах». Таму ў ноч на 4 верасня сяляне ў кажухах навыварат вартавалі гумны з чапёламі ў руках, бо калі «ёсць у гумне – будзе і ў торбе».
Была такая прыкмета: калі на Агафона ясны дзень, то сонечнае надвор’е пратрымаецца яшчэ чатыры тыдні.
Падрыхтавала Алена БРЫЧ
Фота з адкрытых крыніц
🚫 Полная перепечатка текста и фотографий запрещена.
⚠️ Частичное цитирование разрешено при наличии гиперссылки.