15.1 C
Пинск
Суббота, 2 августа, 2025
Пiнскi Веснiк
Калейдоскоп

Народны каляндар: кожная хата ў жніўні багата

Народны каляндар: кожная хата ў жніўні багата. Назва месяца паходзіць ад слова “жніво”. Збору збожжа датычаць і іншыя назвы, што існавалі ў народзе: копень, густар, хлебачол, серпень, гароднік, прыбярыха-прыпасіха.

Народны каляндар: кожная хата ў жніўні багатаЖнівень дае знаць, што заканчваецца лета і набліжаецца восень. Ночы становяцца халаднейшымі, даўжэйшымі і цямнейшымі. Раніцай з’яўляюцца туманы. Працягласць светлавога дня змяншаецца ў параўнанні, напрыклад, з ліпенем прыблізна на 50 хвілін.

Яшчэ ў пачатку месяца заканчваецца ўборка азімых, затым з поля прыбіраюць пшаніцу, ячмень, авёс, грэчку, проса, лён-даўгунец, скараспелую бульбу, іншую гародніну і садавіну. Людзі карыстаюцца і багатымі дарамі лесу. Таксама вядзецца сяўба азімых, касавіца атавы.

1 жніўня

Дзень «Макрыны». Звычайна характарызуецца дажджлівым надвор’ем, пра што сведчаць і прыказкі: «Глядзі восень па Макрыне», «Калі ў дзень Макрыны дождж, то ўсё лета і восень будуць мокрыя, а калі суха, то восень сухая».

Людзі прыкмецілі: на дубе шмат жалудоў – восень будзе ранняй; калі з асіны ляціць пух – час ісці па грыбы; калі мурашы схаваліся ў мурашнік, то пахаладае.

2 жніўня

Дзень Іллі. Яго ўспрымалі як мяжу паміж летам і восенню: «Ілля жніво пачынае, а лета канчае». Лічылася нормай, калі ў гэты дзень ішоў дождж: «Ілля наробіць гнілля».

У гэты час праводзілі зажынкі – свята пачатку жніва. Прыносілі з сабой у поле хлеб і сыр, якія клалі на першую зжатую жменю жыта, пакрываючы яе ручніком. Потым гэта ўсё заносілі дадому і ладзілі святочны стол.

Былі такія прыкметы: калі пойдзе дождж, то ўвесь жнівень будзе дажджлівы; калі надвор’е сухое, то спёка прастаіць шэсць тыдняў; доўгі гром – да непагадзі. У некаторых мясцінах таксама лічылі, што ў гэты дзень у хату нельга пускаць катоў і сабак, бо яны могуць завабіць да жылля маланку.

3 жніўня

Пачатак развітання з летам. Сяляне сеялі азімыя, збіралі яблыкі ў садах. Таксама прыбіралі свірны, якія былі адведзены пад захоўванне збожжа.

Заўважылі: калі шмат расы, то ўраджай ільну будзе кепскі; шмат светлячкоў – да ранняй восені; туман сцеліцца над зямлёй – будзе адліга.

4 жніўня

З гэтага дня можна было збіраць і сушыць на зіму цыбулю.

Былі такія прыкметы: калі 4 жніўня навальніца – сена будзе шмат; калі ў гародзе шмат слімакоў, то некалькі дзён будуць дажджы; калі шмат павуціння, а павукоў не бачна, то таксама будуць дажджы.

5 жніўня

Трафімаў дзень. Збіралі маліну і каліну, сушылі, пяклі пірагі.

Людзі прыкмецілі: навальніца 5 жніўня – на доўгую і цёплую восень; вячэрні туман казаў нашым продкам пра тое, што да канца жніўня будзе цёпла; калі на небе шмат зор, то будуць дажджы.

6 жніўня

Пра гэты дзень казалі так: «Барыс і Глеб – паспеў хлеб». Старыя людзі лічылі, што ад гэтага дня пачынаецца час збору грыбоў, чаромхі, а таксама нарыхтоўкі бярозавых венікаў для лазні.

7 жніўня

Дзень Ганны, ідучы следам за Барысавым днём, нічым не адрозніваўся ў сялянскіх занятках: «Барыс з Ганнай не гуляюць, святому Іллі дапамагаюць». У Беларусі сустракаліся мясціны, дзе на Ганну працаваць можна было толькі на талацэ ці па найме.

Па гэтым дні прадказвалі надвор’е ўзімку: цяпло абяцала халодную зіму; дождж – снежную і цёплую. Калі ноч з 7 на 8 жніўня халодная, то зіма будзе ранняй і доўгай.

Падрыхтавала Алена Брыч

Фота з адкрытых крыніц

🚫 Полная перепечатка текста и фотографий запрещена.
⚠️ Частичное цитирование разрешено при наличии гиперссылки.

Похожие новости

Лето на Пинщине в метеорологической статистике

pv

Народны каляндар: вячэрняя раса ў ліпені – да яснай раніцы

pv

Народны каляндар: ягадна ў ліпені на ўсякую красу

pv
ТГ канал